Najczęstsze pułapki psychologiczne – zależność i niekompetencja
Kolejny post z cyklu najczęstszych pułapek psychologicznych. Dziś przyjrzymy się zjawisku zależności i niekompetencji. Cykl inspirowany jest książką Jeffreya E. Younga i Janet S. Klosko „Program zmiany sposobu życia. Uwalnianie się z pułapek psychologicznych„.
Jak czuje się osoba w pułapce zależności?
Osoby ze schematem zależności i niekompetencji czują, że nie poradzą sobie w życiu, przetrwają tylko przy wparciu innych ludzi. Mają przeświadczenie, że spełnianie podstawowych obowiązków ich przerasta – czują się małym dzieckiem w świecie dorosłych. Są niezdecydowani, boją się zmian i brak im wiary we własne możliwości. Bez pomocy innego dorosłego czują się zagubieni. Boją się straty ludzi, od których są zależni, dlatego dużo czasu poświęcają na znalezienie osób, które byłyby przy nich. Typowe myśli osób z pułapką zależności to „Nie dam sobie rady”, „Co ja zrobię bez tej osoby”.
Skąd się bierze ten schemat zależności i niekompetencji?
Tak jak w poprzednich schematach, źródło leży w dzieciństwie. Schemat zależności może mieć swój początek u dzieci, których rodzice byli nadopiekuńczy bądź niewystarczająco opiekuńczy. Nadopiekuńczy trzymają swoje dzieci pod kluczem i zniechęcają je do samodzielnego myślenia jak i wykonywania czynności, chcą wszystko robić za nich. Z kolei mało opiekuńczy rodzice nie dbają o odpowiednią opiekę i troskę na dziećmi, dlatego te od najmłodszych lat wykonują czynności i podejmują decyzję na poziomie powyżej swojego wieku. Pozornie, u takich dzieci również rozwija się schemat zależności, tylko w późniejszym okresie.
Jak można zaradzić pułapce zależności i niekompetencji?
- rozpoznaj sytuacje z dzieciństwa, w których czułeś się zależy. Kto sprzyjał rozwijaniu się twojej zależności? Eksploruj i przypomnij sobie te doświadczenia. Za każdym razem, gdy poczujesz że schemat się aktywizuje w dorosłym życiu, pomyśl jakie zdarzenie z dzieciństwa mogło mieć na to wpływ. Sama wiedza na ten temat jest skutecznym krokiem ku zmianie.
- wymień/wypisz zadania, czynności, decyzje z obecnego życia, w których polegasz na innych. Sporządzenie takiej listy pozwoli uzyskać bardziej obiektywny obraz w jakich sytuacjach jesteś zależny.
- wypisz wyzwania, zmiany, których unikasz, ponieważ się ich boisz. Mogą to być proste, codzienne czynności, jak i konkretne zadania w pracy. Przeanalizuj sporządzoną listę i zobacz, co może być wspólnym punktem tych czynności.
- podejmuj stopniowo nowe zadania i obowiązki samodzielnie. Oszacuj każde zadanie pod kątem trudności od skali 1 do 10 i zacznij od tych najprostszych. Jeśli je wykonasz samodzielnie, zyskasz więcej wiary we własne możliwości, co pozwoli Ci zrobić kolejny krok ku trudniejszym obowiązkom.
Jeśli schemat jest silny i nie potrafisz sobie sam/sama z nim pomóc – rozważ podjęcie terapii. Nie wstydź się prosić o pomoc.
Co myślisz o tym cyklu? Czy widzisz jeszcze jakieś rozwiązania? Podziel się swoją refleksją!
A jeśli ta pułapka może dotyczyć Ciebie lub kogoś z Twojego najbliższego otoczenia – umów się na konsultację.
Obraz autorstwa Vectorarte na Freepik