W pierwszej kolejności każdy z nas powinien zadać sobie pytanie – “czym dla mnie jest sukces zawodowy?”. Ja nie zdecyduję o tym za Ciebie ani za żadnego z moich Klientów. Każdy z nas musi to określić samodzielnie. Choć decyzje i wybory różnych ludzi mogą być podobne, to jednak powinny być wybrane osobiście. Raz dokonany wybór tego, jak ma wyglądać nasza ścieżka kariery, może się zmieniać w biegu naszego życia, ale każdorazowo to my powinniśmy zdecydować, co tym sukcesem ma być. Nasza ścieżka kariery zależy wyłącznie od nas. Żadna praca nie jest dana lub zdobyta raz na zawsze.
Czym jest dla Ciebie sukces zawodowy?
Gdy rozmawiam z Klientami o tym, czym dla nich, na danym etapie ich życia, może być sukces zawodowy, staram się mocno unikać ogólnych i stereotypowych w naszym społeczeństwie skojarzeń, takich jak: wysokie zarobki, ważne i prestiżowe stanowiska, praca dla samego siebie czy wykonywanie zajęcia, które się kocha i dzięki temu przestaje być ono pracą, a staje się pasją. Nie dlatego, że z założenia jest coś nie tak z utożsamianiem sukcesu zawodowego z tymi wyrażeniami czy obrazami, ale dlatego, że stosowanie społecznych kalek zwalnia nas z samodzielnego myślenia i refleksji. Skutkiem może być niedopasowanie celu do którego dążymy z naszymi potrzebami, co w dalszej perspektywie może doprowadzić do frustracji i wypalenia zawodowego (wariant optymistyczny) lub tragicznej refleksji w późnym okresie naszej kariery iż “z wielkim trudem i wysiłkiem wspięliśmy się na szczyt drabiny zawodowej… przystawionej nie do tej ściany co trzeba” (scenariusz gorszy, bo w istocie konfrontujący nas z faktem poniekąd zmarnowania własnego życia i potencjału zawodowego).
Każdy z nas jest inny, ma inne potrzeby i życiowe cele. Cieszymy się z innych rzeczy, niektórzy wciąż chcą piąć się po drabinie kariery, innym wystarczy pewna i bezpieczna pozycja w firmie, nawet jeśli dotyka się głową sufitu finansowego i ma świadomość braku perspektyw rozwojowych. Trudno jest jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie dotyczące tak szerokiego spektrum ludzkich potrzeb, celów, dążeń. Nawet ktoś, kto zawodowo zajmuje się konsultacjami kariery nie może i nie będzie potrafił trafnie określić za nas, co będzie stanowiło nasz sukces zawodowy. To, co może zrobić, to uważnie i cierpliwie słuchać o naszych planach, marzeniach, wątpliwościach i powiedzieć, co w tym usłyszał, a przez to pomóc nam uporządkować nasz własny, wewnętrzny świat. Może, wspólnie z Klientem, przeprowadzić małą “burzę mózgów”, z której powstanie katalog tego, czym dla różnych ludzi może być sukces zawodowy. To może stanowić pewną pomoc, inspirację, okazję do poszerzenia horyzontów. Jednak ostateczna odpowiedź, jeśli ma być prawdziwa, jeśli ma stanowić siłę napędową naszego działania i oparcie w chwilach zwątpienia, musi wyjść z nas samych i być mocno związana z naszym wewnętrznym światem.
Zatem od czego zacząć poszukiwania wymarzonego celu naszej ścieżki zawodowej?
Najpierw określmy własne dążenia. Co na ten moment jest dla Ciebie ważne? Co chcesz osiągnąć w ciągu kilku (do kilkunastu) lat? Jak i gdzie chcesz wykonywać swoją pracę tak, aby było to dla Ciebie satysfakcjonujące? Gdy już określimy nasze potrzeby oraz wartości, porozmyślajmy i spróbujmy ustalić, jakie działania mogą nas to tego przybliżyć. Czasami takie samotne rozmyślania mogą być trudne, żmudne, nużące i frustrujące. Jest to dobry moment, aby poprosić kogoś o wsparcie i pomoc. Może to być zaufana osoba z naszego otoczenia, a może być ktoś, kto profesjonalnie zajmuje się wspieraniem innych ludzi np. psycholog, coach czy konsultant kariery.
Na pewno dla wielu z nas sukcesem zawodowym będzie zadowolenie z tego, czym się zajmujemy (jak to kiedyś mówił jeden z moich Klientów “mieć taką pracę, że codziennie się micha cieszy, że się do niej idzie”). Dlatego warto pomyśleć o tym, co lubimy robić, co może wydawać się interesujące i zajmujące na tyle, by pozwolić nam czerpać z pracy przyjemność. Istotnym aspektem będzie też możliwość rozwoju i brak stałego uczucia, że wciąż robi się to samo i stoi w miejscu. Myślę, że każdy z nas lubi, choćby od czasu do czasu, sprawdzić się w nowym zadaniu i podejmować ciekawe wyzwania, zmierzyć się z nowym zagadnieniem. Odniesienie się do zainteresowań i pasji, które rozwijamy obecnie czy tych, które rozwijaliśmy na wcześniejszych etapach naszego życia, może pomóc nam w dotarciu do potrzeb, które ma zaspokajać „praca idealna”.
Nierzadko planując przyszłość zawodową pomijamy lub marginalizujemy tak istotne kwestie, jak to, jakie wartości chcemy realizować poprzez naszą pracę. Powinniśmy szukać tego, co jest zgodne z naszymi poglądami i przekonaniami. Dla kogoś, dla kogo ważna jest ekologia i środowisko naturalne, praca w firmie oferującej usługi wycinki drzew raczej nie będzie spełnieniem marzeń. W takim wypadku jakąś opcją może być wybranie innego działu, powtarzanie sobie, że “to tylko praca” lub wyraźne odgraniczenie swoich poglądów od polityki firmy, ale ostatecznie prawdopodobnie nie będziemy czuli się tam spełnieni. Dlatego kryterium “wartości” jest podobnie istotne jak zarobki, czas dojazdu do pracy czy relacje ze współpracownikami. Nie wolno tego kryterium pomijać.
Testy, kwestionariusze, badania
Poza samodzielnym zastanawianiem się nad swoją przyszłością zawodową, badaniem swoich potrzeb, wypisywaniem potencjalnych celów czy rozmową na ten temat z zaufanymi osobami, w tym specjalistami, istnieją testy, które mogą rozjaśnić kwestię własnych predyspozycji, oczekiwań i celów zawodowych. Do takich narzędzi należy między innymi test “Kotwic kariery E. Scheina” (osobiście posługuję się samodzielnie zmodyfikowaną jego wersją – “Kwestionariuszem Wartości Zawodowych” w wersji 1.3 z 2015 roku), testy typów osobowości zawodowej na bazie teorii Johna Hollanda (sam wykorzystuję własnoręcznie zmodyfikowaną jego wersją – “Kwestionariusz Predyspozycji Zawodowych” w wersji 1.1 z 2014 roku) czy internetowym i w dużej mierze darmowym testem (choć można dyskutować czy nie psychozabawą) służącym do określenia swoich mocnych i słabszych stron w oparciu o koncepcję Carla Gustawa Junga – “16 Personalities”.
Tego typu narzędzi jest o wiele więcej, i pewnie za jakiś czas przygotuję na ten temat osobny artykuł. Zrobię to pomimo, iż osobiście jestem sceptyczny wobec realnej użyteczności takich i podobnych testów. Wiem jednak, że wielu Klientów je lubi, a dobrze użyte i omówione potrafią pchnąć proces konsultacji wyraźnie do przodu. Korzystanie z nich może jednak okazać się użyteczne, bo może wyłowić zapomniane albo zmarginalizowane cechy lub predyspozycje czy też wartości (jak np. korzyści materialne, wywieranie wpływu, równowaga życia zawodowego i prywatnego), które jeśli będą realizowane w naszej pracy, przełożyą się na większą z niej satysfakcję.
Pamiętaj, że masz istotny wpływ na swój własny sukces zawodowy
I teraz właściwie dochodzimy do sedna – sukces zawodowy łączy się z Twoimi UŚWIADOMIONYMI wartościami, marzeniami i dążeniami, które starasz się konsekwentnie realizować pomimo zewnętrznych trudności i wewnętrznych ograniczeń. Znając swoje cele, mocne i słabsze strony, predyspozycje, preferencje i wartości można dotrzeć naprawdę daleko. Na początku trzeba włożyć sporo wysiłku i zainwestować swój czas, aby odkryć i poznać siebie, jednak jest to inwestycja w nasz rozwój zawodowy, która potem będzie procentowała. Włożenie tego wysiłku teraz nie sprawi może, że potem już będzie całkiem “z górki”, ale powinno być zdecydowanie łatwiej.
Kolejnym czynnikiem, na który warto zwrócić uwagę, planując swój zawodowy sukces, jest myślenie strategiczne. Prościej mówiąc: wizualizacja siebie za kilka/kilkanaście lat z próbą określenia zmieniających się realiów rynkowo-gospodarczych. Co może być “na topie”, jeśli chodzi o poszukiwane zawody i kompetencje? Gdzie więcej zarobię? Czy to, co robię teraz, będzie możliwe i wykonalne za 5 lub 10 lat? Jak bardzo będę musiał przekształcić formę tej pracy, aby dostosować ją realiów rynku pracy za jakiś czas? I tak dalej… Pozwoli nam to zobaczyć, czy nasze marzenia pokrywają się z realnością i jak dużego wysiłku w ich spełnianiu musimy się spodziewać. Bądźmy gotowi na możliwie każdą ewentualność i nie dajmy się zaskoczyć. Nawet, jeśli obecnie w naszym życiu zawodowym jest bardzo dobrze 🙂
Nie pomijajmy także tego, że nasze cele muszą być jasne i przejrzyste – mniej ogółu, więcej szczegółu. Przykład: “za 5 lat chcę, żeby moja wypłata była o 50% wyższa od obecnej”. Od tak sformułowanego celu warto pójść w naszym myśleniu dalej – co w tym momencie cię powstrzymuje, by taką wypłatę otrzymać? Co muszę zrobić, by przybliżyć się do tego celu? Jakie jeszcze czynniki powinienem/powinnam wziąć pod uwagę?
Refleksja na temat “tu i teraz” nie dla każdego może być sprawą łatwą – najczęściej bowiem musimy przyznać sami przed sobą, że pewne kwestie w naszym życiu zawodowym wymagają zmiany. Może i praca czy zespół, z którym pracujemy są naprawdę okej, ale zarobki czy kwestia braku szkoleń mocno nas ogranicza. Dla wielu z nas taka refleksja będzie nieprzyjemna, a przez to sporo osób może mieć tendencję do jej unikania. Pamiętaj jednak, że uświadomienie sobie plusów i minusów Twojej obecnej sytuacji zawodowej pozwoli Ci łatwiej i sprawniej dotrzeć do miejsca, gdzie będą już tylko plusy albo przynajmniej będą one zdecydowanie górowały nad minusami. Chyba warto, prawda?
NA tym etapie można się również posłużyć dość podstawowym i powszechnym narzędziem – analizą SWOT (mocne i słabe strony obecnej pracy, szanse oraz zagrożenia, jakie się rysują w najbliższej przyszłości). Wykonanie jej pomoże w określeniu, jak zneutralizować gorsze aspekty teraźniejszego zawodu tak, by uniknąć ewentualnych zagrożeń.
Staraj się regularnie wracać do przemyśleń na temat swojego życia zawodowego i pamiętaj, że spełnienie Twoich zawodowych marzeń jest bliżej niż myślisz.
Podsumowując powyższe rozważania – znajdź ważne dla siebie wartości, podejdź do nich z pełną świadomością. Uwzględnij w swoim rozrachunku swoje mocne i słabe strony, ale i obecnej pracy czy wykonywanego zawodu. Nie zapomnij patrzeć perspektywicznie – nie zatrzymuj się wyłącznie na tym co “tu i teraz”. Na koniec określ strategię działania, która przybliży Cię do Twojego szczegółowego celu – której będziesz się trzymać. Warto zacząć od małych kroków, by nie poddać się na początku swojej drogi : – )
Dodatkowym atutem dla lepszej realizacji Twoich zamierzeń może być omówienie swoich pomysłów i refleksji z kilkoma osobami, które mogą dać Ci zupełnie inne, świeże spojrzenie na różne sprawy, które są dla Ciebie ważne. Fajnie, jeśli znajdziesz kogoś, kto nie zna się na Twojej branży – może zadać ci pytania i podsunąć pomysły, na które nigdy sam/a byś nie wpadł/a!
Jeśli natomiast potrzebujesz profesjonalnego i obiektywnego wsparcia – spotkaj się z konsultantem kariery, który pomoże ci rozwiać większość wątpliwości, określić priorytety oraz strategię działania.