Praca za granicą to temat żywy i wciąż powracający przy różnych okazjach. Wiadomo, że w Polsce zarobki, w stosunku do kosztów życia, jeszcze długo będą odbiegały in minus od poziomu w tzw. krajach zachodnich. Nie można się więc dziwić, że temat “a może być tak znaleźć pracę za granicą?” przewija się przy różnych okazjach. Zarówno jako opcja “dorobienia sobie we wakacje” atrakcyjna dla uczniów czy studentów, jak i jako możliwość uzyskania większej stabilności i przewidywalności dla tych, którym w Polsce nie udaje się utrzymać stałej pracy, jak i w końcu jako opcja pełnoprawnego i długofalowego rozwijania swojej kariery zawodowej.

Praca za granicą może przywodzić na myśl sprzeczne skojarzenia. Dla wielu osób oznacza wysokie zarobki, komfort i bezpieczeństwo bytu czy przygodę, ale też z drugiej strony nie najlepsze warunki pobytu, fizyczną, nierzadko ciężką i monotonną pracę, poczucie wyobcowania czy po prostu barierę językową.

Ta ambiwalencja sprawia, że wiele osób, dla których praca za granicą byłaby szansą i dobrą opcją, zatrzymuje się na etapie “a może by tak…?”. Dotyczy to także moich Klientów. Dlatego postanowiłem, razem ze Współpracownikami, uporządkować ten temat i stworzyć artykuł, który powinien odpowiedzieć na wiele wątpliwości i przede wszystkim pomóc dobrze wybrać.

Praca za granicą – zanim podejmiesz decyzję…

… przede wszystkim sprawdź, czy na rynku rodzimym wyczerpane zostały już wszystkie opcje dobrze płatnych prac. Praca za granicą niech będzie prawie ostatecznością (no chyba, że faktycznie chcesz wyemigrować z przyczyn innych niż tylko zawodowe). Może wystarczy poprawić CV lub udać się na jakiś kurs doszkalający albo umówić się na spotkanie z konsultantem kariery?

Jeśli jednak perspektywa pracy w Polsce jest słaba lub wizja pracy za granicą zbyt atrakcyjna i kusząca – to właściwie nie ma żadnych przeszkód, by ją podjąć. Od czego warto zacząć? Proponujemy zasadę trzech P (lub czterech jak ktoś woli ;)):

Profesja

Zastanów się jakie umiejętności posiadasz lub czego możesz szybko się nauczyć. Na tej podstawie określ prace, które możesz wykonywać. Warto też przy tej okazji podjąć decyzję jakiego rodzaju zajęć w ogóle nie zamierzamy podejmować.

Pamiętaj, że praca za granicą to takie zajęcia, których zwykle nie chcą wykonywać obywatele danego kraju. Oznacza to, że na wielu stanowiskach nie jest wymagane wykształcenie kierunkowe lub konkretne umiejętności. Często kursy i szkolenia są prowadzone na miejscu. To Twoja szansa, ponieważ nie tylko możesz dobrze zarobić, przeżyć przygodę i przełamać swoje ograniczenia mentalne, ale też nauczyć się czegoś nowego i sprawdzić w nowym zawodzie i na nowym stanowisku. 

Wartością, która zawsze się przyda jest przynajmniej komunikatywna znajomość języka obcego – minimum to angielski, a najlepiej jeśli jest to język kraju, do którego mamy zamiar wyjechać. Nie używaj jednak braku znajomości języka lub niepewności w jego używaniu jako wymówki, aby zrezygnować z pomysły pracy za granicą. Wiele ofert pracy nie wymaga znajomości języka obcego, ponieważ podczas swoich codziennych obowiązków nie będziesz się z nikim komunikował. Jednocześnie pobyt w innym kraju to doskonała okazja do tego, aby nabyć lub rozwinąć swoje umiejętności językowe.

Państwo

W którymś momencie musimy oczywiście podjąć decyzję do jakiego kraju jedziemy. Co do zasady należy wziąć tu pod uwagę dwa główne kryteria: gospodarczy rozwój danego kraju, w tym obowiązująca w nim waluta oraz czy dane państwo jest dla nas po prostu atrakcyjne lub chociaż akceptowalne na tyle, by spędzić tam od kilku do kilkunastu miesięcy (a często i dłużej).

Realnie rzecz biorąc jednak, w przypadku bycia Polakiem, kryterium gospodarczo-walutowe nie wnosi do sprawy za wiele. Do pracy jedziemy niemal wyłącznie do tzw. “Europy zachodniej” (czasami także w grę wchodzą Stany Zjednoczone), a zarabiać będziemy w euro, ewentualnie w funcie, a rzadziej franku, którejś koronie, ewentualnie w dolarze. Zawsze wyjdziemy na tym dobrze (choć czasem lepiej niż dobrze ;)).

To, co może przeważyć za decyzją o wyborze danego kraju, to stawki godzinowe w danej branży oraz koszty pobytu. Twoje zarobki na tym samym stanowisku mogą się znacznie różnić, w zależności od tego, w jakiej firmie i jakim mieście będziesz pracować. Koszty życia mogą też znacznie się różnić. Dlatego warto zrobić wstępny research. Może masz znajomych i/lub rodzinę za granicą? Może warto na pierwszy raz udać się właśnie w tę stronę?

Choć wyjazd do pracy za granicę najczęściej dyktowany jest względami zawodowo-finansowymi, to jednak dla części osób i w niektórych okolicznościach rozważanym czynnikiem może być także kultura danego kraju, klimat i pogoda, czy możliwość zobaczenia, w wolnym czasie, interesujących i pięknych miejsc historycznych lub przyrodniczych.

Przemyślenie i poszukiwanie

Znajdź grupy na Facebooku lub zapytaj znajomych o ich doświadczenia związane z pracą za granicą. Są to zazwyczaj bardzo cenne wskazówki, dzięki którym możesz uniknąć wielu nieprzyjemności. Samodzielne poszukiwanie ofert pracy w mieście lub regionie, do którego planujesz pojechać również jest możliwe, z wykorzystaniem internetu - o ile znasz przyzwoicie język. Ponadto możesz skorzystać z pomocy agencji pośrednictwa pracy, które załatwiają za ciebie wszelkie formalności - ale i odbierają część Twojej przyszłej pensji. Opcja wyjazdu na własną rękę wydaje się bardziej zyskowna, jednak jak to zwykle bywa, także bardziej ryzykowna - tutaj bez języka lub większych oszczędności może być trudno (choćby ze względu na ceny wynajmu pokoju).

Na tym etapie pomyśl też szczególnie o tym, czy masz jakieś ograniczenia - np. jeśli źle reagujesz na upał, nie szukaj pracy w szklarniach, a raczej w klimatyzowanych hurtowniach czy biurach. Jeśli masz problemy z kręgosłupem, unikaj pracy fizycznej wymagającej długiego przyjmowania nienaturalnej pozycji ciała, np. zbioru truskawek, kiedy to przez wiele godzin musisz pozostawać w pozycji pochylonej.

Praca za granicą – jak wybierać mądrze?

Nie ma jednej, uniwersalnej zasady, która uchroni pracownika przed kłopotami w innym kraju. Warto znać przepisy związane z pracą w danym państwie, w tym swoje prawa oraz  odpowiednio się przygotować, nadal jednak nie ma 100% pewności, że wszystko pójdzie jak z płatka. Jeśli wyjeżdżasz pierwszy raz i nie wiesz od czego zacząć, najlepszym wyborem może okazać się współpraca z wybraną agencją pośrednictwa pracy. Ich marża nie jest na tyle wysoka, by odrzucać takie rozwiązanie, choć część osób na pewno pokręci nosem na to, że jakiś pośrednik będzie zarabiać na ich pracy. Agencja często zapewnia transport, mieszkanie czy firmowy samochód na miejscu. Zazwyczaj są to kwestie dodatkowo płatne, jednak w o wiele niższych cenach niż gdyby robiło się to prywatnie. W tym artykule znajdziesz listę najbardziej popularnych (naszym zdaniem) agencji pośrednictwa pracy za granicą, z których profesjonalnej pomocy możesz skorzystać.

Jaka praca i gdzie?

Możliwości pracy jest wiele. Najbardziej popularnymi i wciąż poszukującymi pracowników są branże: budowlana, transportowa, produkcyjna i spożywcza. Najczęściej odwiedzane kraje to z kolei: Niemcy, Holandia, Wielka Brytania, Irlandia, Belgia, Norwegia, Szwecja, a w ostatnich latach także Czechy. Wybór nie jest przypadkowy. Dominująca i opłacalna waluta to euro i co z tym związane - przebywanie w strefie Unii Europejskiej, co skraca większość formalności. Wyjątkiem jest tu oczywiście Wielka Brytania.

Przed wyjazdem warto wyrobić kartę EKUZ* oraz dowiedzieć się (jeśli jedziemy samochodem) jakie są zasady posiadania własnego auta w obcym kraju, a także czy trzeba wyrobić jakieś dokumenty, potrzebne do pracy (dla przykładu numer BSN w Holandii). Ważnym kryterium jest też okres trwania pracy - tymczasowy lub stały.

* Karta EKUZ, czyli Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego to dokument, który uprawnia posiadacza do korzystania z publicznej opieki zdrowotnej w krajach Unii Europejskiej oraz w kilku innych krajach spoza UE. Więcej informacji nt. kart EKUZ możesz znaleźć np. TUTAJ

Ile można zarobić?

Średnia roczna zarobków w najczęściej odwiedzanych przez Polaków państwach układa się następująco (lipiec 2022): Norwegia (ponad 190 tysięcy złotych), Wielka Brytania (ponad 165 tysięcy złotych), Holandia (ok. 150 tysięcy złotych). Te dane mogą pomóc wybrać odpowiednią destynacją, ale i przeszkodzić w początkowym czasie poszukiwania pracy. Kraje wysoko rozwinięte płacą więcej, ale i więcej kosztują. Warto mieć to na uwadze, dokonując wyboru. 

Stawki nieustannie się zmieniają i są zależne od wielu czynników. Pandemia zmniejszyła na jakiś czas zainteresowanie wyjazdem do pracy za granicę, jednak przez stabilizowanie się gospodarki, powraca się pomału do zagranicznych wyjazdów w celach zarobkowych. Sytuację komplikuje również trwająca w Ukrainie wojna i związany z nią kryzys energetyczny, które zapewne boleśnie dotknie Europę w sezonie grzewczym 2022/2023 oraz konflikt interesów wewnątrz Unii Europejskiej. Sytuacja polityczno-gospodarcza jest niepewna i zmienna, dlatego może okazać się, że w momencie, gdy będziesz czytać ten artykuł, konkretne liczby i dane tu przytoczone będą już nieaktualne. Ważne jest więc, aby (zwłaszcza w zmiennych czasach) wykonać samodzielny przegląd i aktualizację informacji. Od konkretnych danych ważniejsze są jednak wskazówki co do sposobów myślenia i działania, których mamy nadzieję, że udało nam się udzielić w tym artykule.

Wracając jednak do orientacyjnych liczb, to na lipiec 2022 w Holandii oferowano stawki 10,14 euro brutto za godzinę, a w Niemczech - 12 euro brutto. Duże zapotrzebowanie na pracowników bardzo często pozwala otrzymać wynagrodzenie wyższe niż minimalne. Pracownik niemieckiej produkcji lub logistyki może pracować wg stawki od 11 do 14 euro na godzinę, w Holandii natomiast pracownik magazynowy zarabia średnio 12 euro brutto na godzinę. Z kolei stawki dla branży budowlanej to ok. 18–20 euro brutto za godzinę.

Krótkie podsumowanie i przydatna lista (głównie dla osób wyjeżdżających pierwszy raz we współpracy z agencją pośrednictwa pracy) 

Przed wyjazdem za granicę upewnij się, że masz:

• wymaganą zdolność do podjęcia pracy (wymogi w innych krajach mogą się różnić!),
• zezwolenia na pracę za granicą, zaświadczenie o niekaralności (niektóre firmy i kraje tego wymagają, ale nie jest to standardem),
• ważny (również przez czas planowanego pobytu w innym kraju, nie tylko na dzień wyjazdu!) dowód osobisty (a czasami także paszport), a także prawo jazdy (jeśli posiadasz),
• kartę EKUZ,
• umowę o pracę i inne dokumenty (np. dokumenty określające warunki zakwaterowania), które otrzymałeś podczas spotkań w agencji pracy w Polsce - wszystkie mogą okazać się na miejscu niezbędne, 
• obywatele UE mogą bez przeszkód podróżować po terenie Unii, ale niektóre państwa członkowskie wprowadzają dodatkowe restrykcje w związku z np. pandemią - można je na bieżąco sprawdzać na stronie: reopen.europa.eu , 
• wyrobienie zagranicznego rachunku bankowego lub rachunku walutowego, na który będzie przekazywana Twoja wypłata,
• oszczędności w walucie kraju, do którego się wybieramy (czas oczekiwania na pierwszą wypłatę jest różny, więc trzeba mieć środki na bieżące wydatki).

Jeśli aplikujesz do pracy na produkcji, w rolnictwie czy w hurtowni lub innych magazynach, warto zaopatrzyć się w Polsce w odpowiednie ubrania do pracy (niekoniecznie przez pierwsze dni na miejscu możesz mieć możliwość wybrać się do jakiegoś sklepu odzieżowego) oraz specjalne buty, z usztywnieniem z przodu (można je dostać w różnych marketach budowlanych). Zdarza się, że firma ich nie zapewnia, a kupno na miejscu może okazać się sporym wydatkiem. Oczywiście jeśli masz możliwość zapytać kogoś, kto już u danego pracodawcy pracował lub agencji pośrednictwa pracy, to zrób to, bo może okazać się, że całą odzież ochronną, w dobrym standardzie, będziesz miał zapewnioną na miejscu. Tak zresztą powinno być, w praktyce jednak różnie bywa. 

Po przyjeździe na miejsce:

• znajdź i poznaj się z koordynatorem Twojej pracy i zakwaterowania,
• zapoznaj się ze swoim grafikiem pracy, ustal sposób dojazdu do niej i inne, ważne dla Ciebie szczegóły, które będą wpływać na organizację każdego Twojego dnia,
• zorientuj się, gdzie znajdują się najbliższe sklepy, poczta czy przychodnia lekarska,
• wyrób potrzebne do pracy dokumenty (w Holandii to np. numer BSN). Pamiętaj, aby jeszcze będąc w Polsce rozpocząć niektóre procedury – może się bowiem okazać, że do wyrobienia jakichś dokumentów na miejscu będziesz potrzebował być zarejestrowanym w danym urzędzie w Polsce lub mieć wydane jakieś zaświadczenie, nadany numer itp.

Teraz pozostaje podjąć decyzję i zrobić pierwszy krok. Mamy nadzieję, że pomogliśmy rozwiać niektóre wątpliwości z tym tematem związane. Jeśli masz jakieś pytania – śmiało zadaj je pod artykułem! Powodzenia!

Współautorzy: Natalia Paluch, Agnieszka Substelna